10 علت اصلی گزگز دست و پا | سوزن سوزن شدن پا نشانه چیست و چگونه درمان می‌شود

ابتلا به برخی از بیماری‌ها، علت گزگز دست و پا هستند. سوزن سوزن شدن یا گزگز شدن دست‌ و پا، پدیده شایعی است. این حالت معمولاً موقتی است، اما گاهی هم ناشی از آسیب‌های عصبی است. برای مثال، برخی از بیماری‌های خودایمنی مانند ام‌اس یا لوپوس، باعث مورمور شدن دست و پا می‌شوند. با مراجعه به دکتر مغز و اعصاب می‌توانید از علت این مشکل باخبر شوید. پای عوامل متنوعی در بروز این وضعیت به‌میان است. از مصرف داروها تا بارداری یا اضطراب و حملات پانیک می‌توانند علت مورمور شدن دست و پا باشند.

علل گزگز دست و پا

مهم‌ترین دلیل گزگز دست و پا، فشار به ناحیه عصبی یا خوابیدن و نشستن در حالتی غیرمعمول است. البته، گزگز دست و پا یا احساس سوزن سوزن شدن، می‌تواند ناشی از عوامل دیگری هم باشد. برخی از دلایلی که باعث وقوع این مشکل می‌شوند، موقت و بی‌خطر هستند و برخی دیگر، ممکن است به مشکلاتی جدی‌تر، منتهی شوند. در ادامه، مهم‌ترین علل شایع گزگز دست و پا را بررسی خواهیم کرد:

گزگز دست و پا به دلیل فشردگی اعصاب

گاهی‌اوقات، امکان فشردگی عصب (Pinched nerve) و ایجاد احساس گزگز در دست و پا وجود دارد. این عارضه در اثر آسیب‌دیدگی یا تورم در بدن رخ می‌دهد. فتق دیسک، سندروم تونل کارپال و سندروم تونل تارسال، از دیگر دلایل گزگز عصبی دست و پا هستند. سایر علائم فشردگی عصب، شامل درد و محدود شدن حرکات می‌شود. بی‌حسی و ضعف عضلانی، درد و کاهش حس لامسه، از دیگر علائم گزگز بر اثر فشردگی اعصاب است. درمان گزگز ناشی از فشردگی اعصاب، بسته به شدت و علت مشکل ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• دارودرمانی
• فیزیوتراپی
• استراحت
• استفاده از اسپلینت یا بریس

در صورتی که هیچ‌کدام از روش‌های درمانی بالا برای فرد مؤثر نباشند، عمل جراحی گزینه پیشنهادی جراح مغز و اعصاب خواهد بود. این متخصص با دانش و تخصص خود، با بررسی وضعیت بیمار و معاینه کامل او، می‌‎‌‌‌تواند راهنمایی‌های جامعی در زمینه درمان این مشکل پیشنهاد دهد.

جراح مغز و اعصاب پس از بررسی‌ دقیق اختلالات سیستم عصبی بیمار، درمان جراحی یا غیرجراحی را به‌وسیله آزمایش‌های نوار عصب و عضله (EMG) و نوار مغز (EEG)، تشخیص می‌دهد. او درمان‌های غیرجراحی همچون درمان‌های دارویی، تزریق استروئیدها و فیزیوتراپی را هم انجام می‌دهد.

مصرف الکل و سوزن‌‌سوزن‌ شدن دست و پا

مصرف الکل هم می‌تواند، علت گزگز دست و پا باشد. تاثیر مصرف الکل بر گزگز دست و پا را جدی بگیرید. این ماده در برخی شرایط حالت سمی دارد و به بافت عصبی آسیب می‌رساند. ممکن است، مصرف بی‌رویه الکل به نوعی نوروپاتی محیطی به نام نوروپاتی الکلی (Alcoholic neuropathy) منجر شود. نوروپاتی محیطی به معنای آسیب‌دیدگی یا تخریب اعصاب محیطی بدن است. دستگاه اعصاب محیطی بخشی از سیستم عصبی است که مغز و نخاع را به بخش‌های دیگر بدن متصل می‌کند. مورمورشدن دست و پا از شایع‌ترین عوارض عصبی اعتیاد به الکل است و می‌تواند باعث درد و گزگز سایر اندام‌های بدن شود. تحقیقات نشان داده‌اند که ۲۵ تا ۶۶درصد از افراد معتاد به الکل به نوروپاتی الکلی مبتلا هستند. برای درمان این وضعیت، نیاز به ترک مصرف الکل وجود دارد.

اضطراب و گزگز شدن دست و پا 

احتمال ابتلا به هایپرونتیلاسیون (hyperventilating) در افراد مبتلا به اضطراب دائمی زیاد است. این عارضه هم می‌تواند علت گزگز دست و پا باشد. هایپرونتیلاسیون یکی از علائم شایع اضطراب است و ویژگی اصلی آن هم تندی تنفس است. این سندرم باعث برهم خوردن توازن بین دی‌اکسید کربن و اکسیژن می‌شود و گزگز دست و پا را به‌همراه می‌آورد. گزگز پا و اضطراب از نظر روانشناسی با هم ارتباط دارند. در واقع، فردی که دچار اضطراب می‌شود، معمولاً نسبت به حواس بدنی خود آگاهی بیشتری پیدا می‌کند. در حملات اضطرابی شدید، فرد به طور ناگهانی دچار ترس، تپش قلب و هایپرونتیلاسیون می‌شود. چنین وضعیتی باعث ایجاد حسی شبیه به مرگ در فرد مبتلا می‌شود. در این حالت هم ممکن است که احساس گزگز دست و پا به‌وجود بیاید.

کمبود ویتامین و سوزن‌ سوزن شدن دست و پا 

کمبود برخی از انواع ویتامین‌ها، می‌تواند منجر به سوزن‌ سوزن شدن دست‌ها و پاها شود. این علائم، به دلیل نقش حیاتی این ویتامین‌ها در سلامت و عملکرد سیستم عصبی، ایجاد می‌شوند. تشخیص کمبود ویتامینف نیازمند ارزیابی پزشک است. کمبود ویتامین‌های زیر، می‌تواند علت گزگز دست و پا باشد:

• E
• B۱
• B۶
• B۱۲
• B۳

این ویتامین‌ها نقش حیاتی در عملکرد عصبی بدن ایفا می‌کنند. کمبود ویتامین B۱۲ می‌تواند منجر به نوروپاتی محیطی شود. کمبود ویتامین با وجود رژیم غذایی سالم یا مصرف مکمل‌های غذایی مناسب درمان می‌شود. 

نارسایی کلیه و مورمور شدن دست و پا

گزگز دست و پا یکی از علائم نارسایی کلیه است. دیابت و فشار خون بالا از عواملی هستند که خطر ابتلا به نارسایی‌های کلیوی را افزایش می‌دهند. این علائم ناشی از تغییرات متابولیکی و تجمع مواد زائد در خون هستند که بر عملکرد عصبی تأثیر می‌گذارند.سایر علائم نارسایی کلیه عبارتند از:

گرفتگی عضله
ضعف عضلانی
پیچیدگی عضله

چنانچه فرد، نسبت به هرگونه نارسایی کلیوی مشکوک است، باید به پزشک معالج خود مراجعه کند. نارسایی شدید کلیه با دیالیز یا پیوند کلیه درمان می‌شود.

دیابت و گزگز دست و پا

بیماری دیابت موجب بالارفتن قند خون می‌شود و آسیب عصبی ایجاد می‌کند. به‌همین دلیل، مبتلایان به دیابت دچار گزگز دست و پا می‌شوند. این علائم، معمولاً ناشی از آسیب عصبی به نام نوروپاتی دیابتی هستند که در اثر سطح بالای قند خون طولانی مدت رخ می‌دهند. به این عارضه، نوروپاتی دیابتی نیز گفته می‌شود.

مورمورشدن دست و پا از علائم سکته مغزی

مورمور شدن یا سوزن‌سوزن شدن دست‌ و پا، می‌تواند یکی از علائم هشداردهنده سکته مغزی باشد. سکته مغزی، زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به بخشی از مغز مختل شود یا کاملا قطع شود. همین اتفاق باعث می‌شود که به بافت مغزی آسیب وارد شده و عملکرد عصبی، از دست برود. در ادامه، دیگر علائمی که همراه با مورمور شدن، از لائم سکته مغزی هستند، می‌توانیم از موارد زیر نام ببریم:

• گیجی
• تاری دید
• سرگیجه
• مشکل در راه رفتن
• از دست‌دادن تعادل
• مشکلات درک و تکلم
• از دست‌دادن هماهنگی بدن
• بی‌حسی یا ضعف در صورت، بازو یا پا (به خصوص در یک طرف بدن)

اگر فردی یک یا چند مورد از این علائم را تجربه کند، باید فوراً با اورژانس تماس بگیرد. 

درمان فیزیکی و توانبخشی در حوزه مغز و اعصاب، به تکنیک‌ها و فعالیت‌هایی می‌گویند که برای بهبود عملکرد فیزیکی، عقلانی و اجتماعی بیماران مورد استفاده قرار می‌گیرد. این اقدامات شامل مجموعه‌ای از فعالیت‌های فیزیکی، تمرینات توانبخشی و روش‌های متنوع است. افزایش قدرت عضلات، بهبود تعادل، کنترل درد و بهبود عملکرد حرکتی و شناختی بیماران، اثرات این روش هستند.

کم‌کاری تیروئید و گزگز دست و پا

گاهی‌اوقات، کم‌کاری تیروئید شدید و درمان نشده باعث تجمع مایع در بدن می‌شود. این روند بر اعصاب بازوها و پاها فشار وارد می‌کند و منجر به گزگز، درد و بی‌حسی در اعصاب آسیب‌دیده می‌شود. در برخی موارد هم کم‌کاری تیروئید می‌تواند منجر به سندرم تونل کارپال شود. این سندرم بر اعصاب دست و ناحیه مچ تأثیر می‌گذارد. 

نوروپاتی محیطی و مور‌مور شدن دست و پا 

نوروپاتی محیطی، عمدتاً مسئول حس و حرکت در دست‌ها و پاها هستند. نوروپاتی محیطی زمانی اتفاق می افتد که اعصابی در خارج از مغز و نخاع (اعصاب محیطی)، آسیب ببینند. این وضعیت اغلب باعث ضعف، بی حسی و درد در دست‌ها و پاها می‌شود. البته امکان بروز آن در نواحی دیگر بدن هم وجود دارد. نوروپاتی سایر نواحی و عملکردهای بدن از جمله هضم و ادرار را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این وضعیت ممکن است ناشی از عوامل مختلفی مانند دیابت، کم‌کاری تیروئید، عوامل سمی، عفونت‌ها یا آسیب مکانیکی باشد.

سوزن‌ سوزن شدن دست و پا به دلیل عفونت 

برخی عفونت‌ها، موجب التهاب عصبی می‌شوند. عفونت‌ها، می‌توانند به اعصاب آسیب برسانند و باعث بروز التهاب، در اعصاب شوند. بی‌حسی، درد، ضعف عضلانی و علائم عمومی عفونت، از دیگر نشانه‌هایی هستند که همراه با سوزن سوزن شدن دست و پا در اثر عفونت، خود را نشان می‌دهند. عفونت‌هایی که می‌توانند باعث این مشکل شوند، عبارتند از:

• ایدز
• جذام
• زونا (Shingles)
• هپاتیت B و هپاتیت 
• بیماری لایم (Lyme disease)

در صورتی که فردی نسبت به ابتلا به نوعی عفونت مشکوک است، باید سریعاً به پزشک مراجعه کند. پزشک آزمایش‌های مناسبی از جمله آزمایش خون را برای تشخیص عفونت انجام می‌دهد. در صورت تشخیص عفونت، درمان‌های لازم پیگیری می‌شوند. برای شروع روند صحیح درمان، اول از همه باید پزشک متخصص مغز و اعصاب شهرتان را پیدا کنید. مثلا اگر ساکن تهران هستید، ۷۵ جراح مغز و اعصاب تهران فعال هستند و می‌توانید نوبتشان را ثبت کنید. 

مطب‌های بهترین جراح مغز و اعصاب تهران در مناطقی مانند سعادت‌آباد، پیروزی و خیابان شریعتی واقع شده‌اند. این متخصصان، در بیمارستان‌های میلاد، بیمارستان پیامبران، بیمارستان لاله و بیمارستان بهارلو مشغول به طبابت هستند.

آیا شناسایی علت گزگز دست و پا به درمان آن کمک می‌کند؟

علت مورمور شدن دست و پا یا همان حالت گزگز و سوزن‌سوزن‌شدن متنوع است. در واقع، دلایل مختلفی موجب چنین احساسی می‌شوند. با شناخت دلایل می‌توانید مانع از بروز چنین عارضه‌ای شوید. گاهی‌اوقات، پای کمبود ویتامین‌ها به‌میان است. گاهی هم فشار بر روی اعصاب باعث چنین چیزی می‌شود. بیماری‌هایی مانند دیابت یا سکته مغزی هم نشانه‌هایی از این قبیل دارند. برای رفع علت سوزن سوزن شدن دست و پا باید عامل اصلی آن را از بین ببرید. با مراجعه به پزشک، تشخیص مشکل مقدور می‌شود. گاهی‌اوقات، مشکلاتی جدی مانند نارسایی کلیه یا آسیب فشار تکراری علت گزگز دست و پا هستند. بنا به تجویز پزشک، با مصرف داروها یا ترک مصرف الکل می‌توانید اوضاع را تحت کنترل دربیاورید. برای اینکه آگاهی بیشتری از وظایف متخصص جراح مغز و اعصاب به دست بیاورید و آمادگی بیشتری پیش از رفتن به مطب داشته باشید.

منبع : سایت دکتردکتر (https://drdr.ir/mag/possible-15-causes-of-tingling-in-the-feet-or-hands/)